[αποσπάσματα]
Δεν νομίζω πως υπάρχει εγωισμός ούτε και θράσος στο να αποφασίσει κανείς να γράψει την ιστορία της ζωής του. Πόσο μάλλον στο να διαλέξουμε απ’ όλες τις αναμνήσεις που μας άφησε η ζωή αυτές που θεωρούμε πως αξίζουν τον κόπο να διατηρηθούν. Όσο για μένα, νομίζω πως εκπληρώνω ένα καθήκον, και μάλιστα αρκετά επώδυνο, επειδή δεν γνωρίζω κάτι πιο δύσκολο από το να προσπαθεί κανείς να ορίσει και να συνοψίσει τον εαυτό του.
Η μελέτη της ανθρώπινης ψυχής είναι εκ φύσεως έτσι, που όσο πιο πολύ αφοσιωνόμαστε σ’ αυτήν, τόσο λιγότερο καθαρά βλέπουμε, και για κάποια δραστήρια πνεύματα, η αυτογνωσία είναι επίπονη και πάντοτε ατελής. Ωστόσο, θα εκπληρώσω αυτό το καθήκον, το οποίο πάντα με απασχολούσε. Ανέκαθεν υποσχόμουν στον εαυτό μου πως δεν θα πεθάνω δίχως να έχω κάνει αυτό που συνεχώς έλεγα στους άλλους να κάνουν για τον εαυτό τους, μια ειλικρινή μελέτη της φύσης μου και μια προσεκτική εξέταση της ύπαρξής μου.
Η αφήγηση των βασάνων και των αγώνων της ζωής του κάθε ανθρώπου συμβάλλει στη διαπαιδαγώγηση όλων. Θα ήταν καλό για τη σωτηρία όλων αν ο καθένας μπορούσε να κρίνει τι τον έκανε να υποφέρει και να γνωρίζει τι τον έσωσε.
Όλα συγκλίνουν στην Ιστορία, όλα είναι Ιστορία, μέχρι και τα μυθιστορήματα που φαίνονται να μη συνδέονται καθόλου με την πολιτική κατάσταση της εποχής στην οποία είδαν το φως. Και είναι βέβαιο πως οι αληθινές λεπτομέρειες της κάθε ανθρώπινης ύπαρξης είναι πινελιές πάνω στον γενικό πίνακα της συλλογικής ζωής. Ποιος από εμάς, ανακαλύπτοντας ένα τεκμήριο γραφής του παρελθόντος, ακόμη και μια στεγνή γραφειοκρατική πράξη ή ένα ασήμαντο γράμμα, δεν το εξέτασε, δεν το ανέλυσε πλήρως, δεν το σχολίασε, προκειμένου να ρίξει λίγο φως στα ήθη και τις παραδόσεις των προγόνων μας; Κάθε αιώνας, κάθε στιγμή έχει τον τρόπο της, την έκφρασή της, το συναίσθημά της, τις προτιμήσεις της, τις ανησυχίες της.
Ο πιο μεγάλος πόνος πρέπει να είναι το να μην εμπνέουμε τα συναισθήματα που νιώθουμε.
