ΚΕ΄

Τί ἀπαίσιο πρᾶγμα αὐτὲς οἱ νέες φιλοσοφικὲς ἰδέες τῆς σκληρότητος, τοῦ σωστοῦ τῆς ὑπερισχύσεως τοῦ δυνατοῦ, τοῦ τάχα ἐξυγιαντικοῦ ἔργου τῆς πά­λης τῆς ἐξαλείφουσας τοὺς μικροὺς καὶ ἀσθενικοὺς κτλ. κτλ. Ἀφοῦ πρέπει νὰ ζήσουμε ἐν κοινωνίᾳ, ἀφοῦ ὁ πολιτισμὸς ἀπορρέει ἀπὸ αὐτό, ἀφοῦ δι’ αὐτοῦ τοῦ μέσου κατορθώσαμε καὶ ἀντισταθήκαμε στὲς δυσχερέστατες βιο­τικὲς περιστάσεις ποὺ περιστοίχισαν τὰ πρῶτα τὴν ἀνθρωπότητα,⁠ ⁠— τί θὰ ποῦν αὐτὰ τὰ τρελ­­­­­λὰ τῆς σκληρότητος, τῆς ὑπερισχύσεως κτλ. Ἂν στ’ ἀλήθεια τὰ πραγματοποιούσαμε, θὰ βλέπαμε ὅτι μᾶς φέρουν στὴν ἐκμηδένισι. Ἕνας δυνατὸς θὰ κα­τα­στρέ­­ψει ἐμμέσως ἢ ἀμέσως δέκα ἀδυνάτους ἐδῶ· ἕνας ἄλλος δέκα ἀδυνάτους ἐκεῖ, καὶ οὕτω καθεξῆς. Δὲν θὰ μείνουν παρὰ δυνατοί. Ἐξ αὐτῶν θὰ εἶναι μερικοὶ λιγότερο δυνατοί. Αὐτοὶ⁠ ⁠— σὰν ξεχασθοῦν ἢ ἐκ­λείψουν οἱ ἀδύνατοι οἱ πρὶν⁠ ⁠— θὰ εἶναι οἱ ἀδύνατοι· πρέπει νὰ καταστραφοῦν κι αὐτοὶ δέκα δέκα· ἢ πέντε πέντε ἢ δυὸ δυό. Ὥσπου νὰ μείνει μονάχος του ὁ δυνατότατος, ἢ οἱ ὀλίγοι ἰσοδύναμοι. Ἀλλὰ πῶς θὰ ζήσουν, ἔτσι⁠ ⁠; Ὄχι ἡ σκληρότης· ἀλλὰ ἡ Ἐπιείκεια, ἡ Λύπη, ἡ Παραχώρησις, ἡ Καλοσύνη (αὐτά, βέ­βαια, συνετῶς, χωρὶς ὑπερ­βολές) εἶναι καὶ ἡ Δύναμις καὶ ἡ σοφία.

10.9.’10

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ, Σημειώματα ποιητικής και ηθικής

[…] Τα σημειώματα αυτά, γραμμένα σε «λυτά φύλλα χαρτιού διαφόρων μεγεθών […] καθαρογραμμένα άλλα με μολύβι κι άλλα με μελάνι» μας αποκαλύπτουν μέσα από την ασυνέχειά τους την κίνηση μιας οξυμένης ποιητικής αυτοσυνείδησης και ενός ανήσυχου φιλοσοφικού στοχασμού. Χωρίς ρητορείες και χωρίς κομπασμό ο ποιητής θα ξεσκεπάσει σε τόνο χαμηλόφωνο, ιδιωτικό, ένα είδος σύνοψης κριτικών στοχασμών εις εαυτόν περιγράφοντας άλλοτε το γεγονός της δημιουργίας ή τη σημασία της μνήμης στην ποιητική πράξη κι άλλοτε σχολιάζοντας καυστικά αλλά με χιούμορ τη σοβαροφάνεια ή τη συμβατικότητα των ταξικών διακρίσεων.

Από την Εισαγωγή της Μάρθας Βασιλειάδη, Επίκουρης Καθηγήτριας Α.Π.Θ., Τμήμα Φιλολογίας