Ο πίθηκος μέσα μας

Τα καλύτερα και τα χειρότερα της ανθρώπινης φύσης
Frans de Waal
Μετάφραση Μαργαρίτα Μπονάτσου

Μια συναρπαστική και γεμάτη εκπλήξεις εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης μέσα από τη συμπεριφορά του πλησιέστερου συγγενή μας.

Δεν είναι μυστικό ότι οι άνθρωποι και οι πίθηκοι μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά. Οι επιστήμονες μας λένε ότι έχουμε έναν κοινό πρόγονο, οπότε είναι φυσικό να μοιάζουμε. Βέβαια, τα κοινά αυτά χαρακτηριστικά μας δεν είναι πάντα κολακευτικά: ο χιμπατζής, για παράδειγμα, μπορεί να γίνει μοχθηρός και ιδιοτελής όσο κάθε άνθρωπος.

Η κοινή κληρονομιά των ανώτερων θηλαστικών, όμως, περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από την προδιάθεσή μας για βία. Στο βιβλίο Ο πίθηκος μέσα μας, o Frans de Waal, διεθνώς αναγνωρισμένος ειδικός στην κοινωνική συμπεριφορά των πιθήκων, παρουσιάζει την προκλητική ιδέα ότι τα πιο ευγενή μας χαρακτηριστικά -η γενναιοδωρία, η καλοσύνη, ο αλτρουισμός- είναι κι αυτά μέρος της φύσης μας όσο και τα βασικά μας ένστικτα. Άλλωστε, μοιραζόμαστε αυτά τα χαρακτηριστικά με ένα άλλο ανώτερο θηλαστικό: τον λιγότερο γνωστό μπονόμπο. Γενετικά συγγενής με τον άνθρωπο όσο και ο χιμπατζής, ο μπονόμπο είναι ριζικά διαφορετικός από τον εξάδελφό του: ενώ οι χιμπατζήδες είναι επιθετικοί, οι μπονόμπο είναι ευγενικοί, φιλόστοργοι και ερωτικοί – επιδίδονται στο σεξ τόσο για ευχαρίστηση και για κοινωνικό δέσιμο, όσο και για αναπαραγωγή.

Με δεδομένο τον παραλληλισμό μεταξύ της σκληρότητας του χιμπατζή και της σκληρότητας του ανθρώπου, ο Frans de Waal αποδεινύει ότι ο φιλικός μπονόμπο προσφέρεται κι αυτός ως μοντέλο για τη μελέτη της εξελικτικής κληρονομιάς του ανθρώπου, καθιστώντας σαφές πως οι πιο ευγενείς μας ιδιότητες είναι βαθύτερα χαραγμένες στο DNA μας απ’όσο πίστευαν μέχρι σήμερα πολλοί επιστήμονες.

Ο Frans de Waal, βιολόγος και ηθολόγος, έχει κερδίσει παγκόσμια αναγνώριση για τις μελέτες του πάνω στην κοινωνική νοημοσύνη ανώτερων θηλαστικών όπως οι χιμπατζήδες, οι μπονόμπο, οι καπουτσίνοι και οι μακάκοι. Σήμερα είναι καθηγητής στο τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Emory και διευθυντής του Living Links Center στο Κέντρο Πρωτευόντων Θηλαστικών Yerks, στην Ατλάντα. Έχει γράψει έξι ακόμα βιβλία που κυκλοφορούν διεθνώς με μεγάλη επιτυχία.

Ένα νέο βιβλίο για το ανθρώπινο είδος από τον Frans de Waal, έναν από τους μεγαλύτερους ειδικούς σε παγκόσμιο επίπεδο στον τομέα της συμπεριφοράς των πρωτευόντων θηλαστικών, είναι ένα ευπρόσδεκτο εκδοτικό γεγονός. Στρέφοντας τα κιάλια του στο ανθρώπινο είδος, ο de Waal μας προσφέρει μία αποκαλυπτική εικόνα του πίθηκου που υπάρχει μέσα σε όλους μας.
― Desmond Morris

… ο Frans de Waal, με ζωντανές, απολαυστικές ιστορίες πολιτικής, σεξ, βίας και καλοσύνης στις κοινωνίες των πιθήκων, θέτει ζητήματα όπως γιατί αμφισβητούμε την εξουσία και εάν οι άντρες ή οι γυναίκες είναι καλύτεροι στην επίλυση διαφορών. Οι αναγνώστες θα εκπλαγούν από το πόσο αυτοί οι πίθηκοι και οι ιστορίες τους θυμίζουν τις δικές τους ζωές…
― Publishers Weekly

Ένα σημαντικό και διαφωτιστικό βιβλίο που μπορεί να βοηθήσει το ανθρώπινο είδος να πάρει πιο ζεστά το μάθημα του πολιτισμού.
― The New York Times Book Review